Stoer natuurgebied: Vliegveld Twenthe met bomkraters en splitterboxen.

De prachtige natuur rondom Vliegveld Twenthe was jarenlang verboden terrein. Al die tijd bleven grote delen, ook voor de Tukkers zelf, onontdekt. Daar waar textielbaronnen ooit hun villa’s bouwden en Duitsers hun nachtjagers verschansten zie je nu weer wild scharrelen. Daar waar roofvogels ooit moesten wijken, spot je nu af en toe weer een visarend.

Ontwikkeling

De voormalige vliegbasis Twenthe werd geopend in 1931. Al vroeg in de tweede wereldoorlog veranderde de bezetter de naam in De Fliegerhorst. Daarna volgde de Nederlandse luchtmacht. Pas in de jaren zestig was er weer sprake van burgerluchtvaart. Ondertussen ging de natuur in de omliggende landgoederen en bossen haar gang. Het gebied ontwikkelde zich tot een waardevol natuur- en recreatiegebied waar iedereen nu van mag genieten. En het vliegveld? Rondom de voormalige startbaan is inmiddels de bedrijvencampus Technology Base gevestigd. De hangars en de omliggende terreinen dienen als evenementenlocatie.

Onderweg

De landgoederen met hun bossen zorgden vooral voor de camouflage. Wat er zich de afgelopen bijna 100 jaar in het geheim tussen de bomen en struiken heeft afgespeeld, mag nu worden verteld en soms zelfs levensecht worden ervaren. Het jarenlang intensief maaien had een ­onverwacht bijeffect: op de schrale grond ontwikkelde zich een ware bloemen­zee en er groeien veel zeldzame plantensoorten. Er zijn verschillende fiets- en wandelroutes om het gebied te verkennen. Alvast een paar highlights die je onderweg tegenkomt.

1. Bomkrater en waterdraak

Langs de paden ontdek je kronkelende beken en - als je goed kijkt - ook een stil bosmeertje. Het is een oude bomkrater, ontstaan na de inslag van een Engelse bom. De poelkikker en kamsalamander zijn er heer en meester. Van mei tot half juni, in de piek van de paartijd, kun je deze felgroene kikker niet missen. Hij blijft kwaken. De kamsalamander of waterdraak (vanwege zijn hoge rugkam en grote afmeting) houdt zich daarentegen heel stil. De grootste kans om hem te zien is in april.

2. Splitterboxen en rolbanen

Om de vliegtuigen naar de hangar te kunnen ‘rollen’ werden rolbanen aangelegd. In de oorlog leidden die, vanaf het einde van de startbaan, ook naar de omliggende bossen. Daar verdwenen de vliegtuigen, voornamelijk nachtjagers in zogenaamde splitterboxen: halvemaan-vormige aarden wallen. Beschermd tegen bombardementen en ver genoeg - op zogenaamde scherfafstand - van het vliegveld. Vandaar de naam splitterbox. Je herkent ze nog altijd in het landschap.

3. Schietbaan en spottershill

Op de oude schietbanen testten ze vroeger de boordwapens in vliegtuigen. De Messerschmitts stonden dan aan het begin van de schietbaan. Een bunker aan het einde ving de kogels op. Na de Zesdaagse Oorlog in Israël (1967) besloot de NAVO om op alle vliegvelden met straaljagers, zogenaamde vliegtuig-shelters te bouwen om de vliegtuigen te beschermen tegen luchtaanvallen. Tegen een van die voormalige shelters is een grote heuvel gemaakt: de spottershill. Vanaf het dak was het ooit goed vliegtuigen spotten. Nu heb je er een waanzinnig zicht op de omgeving. Maar ook op de start- en landingsbaan van de Technology Base waar onder andere hightech drones en UAV’s (onbemande luchtvaart) worden getest.

4. Eenmans-es

Net als in de rest van Twente wordt ook hier al eeuwenlang geboerd. De boerderijen lagen verspreid in een zogenaamd kampenlandschap, ook wel eenmansesjes genoemd omdat ze zo klein waren. Ieder kamp bestond uit akkers op de hogere delen en weidegrond langs de lagergelegen beekjes. Het boerenerf lag er tussenin. Voordat de kunstmest werd uitgevonden, ging er jaarlijks een nieuwe laag heideplaggen op de akkers die elk jaar hoger en boller werden. Houtwallen moesten de planten beschermen tegen wild en wind. De wegen volgden de hogere delen in het landschap. Vandaar dat ze nog altijd zo bochtig zijn.

5. Landhuis of casino

Een heus landhuis van een ­belangrijke textielbaron. De rijke familie Cromhoff liet het in 1927 - vier jaar voor het vliegveld kwam bouwen naar een ontwerp van architecten Van der Groot en Kruisweg. De villa, in stijl van de Amsterdamse School, is inmiddels een rijksmonument. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het pand gebruikt als casino. In 1951 werd het landgoed verkocht aan de textiel­familie Doedes ten Cate, die het in 1984 - overigens zonder de villa - verkocht aan ­Landschap Overijssel.

Verkennen!

Het gebied, tussen de Lonnekerberg en de landgoederen van Driene, is 130 hectare groot. Gevarieerde wandel- en fietsroutes zijn beschikbaar via de gratis routeapps en de website van Landschap Overijssel. IVN-Enschede verzorgt natuurexcursies op maat in dit natuurgebied voor groepen. Meer informatie: www.vliegbasistwenthe.info en www.landschapoverijssel.nl